Raje podatkowe – czym jest optymalizacja podatkowa?

Optymalizacja podatkowa to jeden ze sposobów na poprawę wyniku finansowego firmy, chociażby poprzez zmianę formy opodatkowania na korzystniejszą z punktu widzenia prowadzonego biznesu. W przypadku właścicieli firm zajmujących się handlem internetowym interesującą opcją może być także przeniesienie działalności do kraju z niższymi podatkami. Wybierając odpowiednie biuro rachunkowe dla sklepu internetowego, przeprowadzenie czynności optymalizacyjnych jest znacznie łatwiejsze do przeprowadzenia, a przy tym zgodne z obowiązującym prawem.

Co to jest optymalizacja podatkowa?

Są to różnorodne czynności, które mają na celu ograniczenie obciążeń podatkowych firmy lub, jeśli przepisy to umożliwiają, zupełne uniknięcie konieczności ich płacenia. Co warto podkreślić, optymalizacja podatkowa zawsze odnosi się do działań zgodnych z prawem, choć oczywiście wciąż wzbudza sporo kontrowersji i wiele państwa, w tym polski rząd, podejmuje działania, które mają ją ukrócić. Warto jednak pamiętać, że optymalizacja w celu uniknięcia płacenia podatków lub obniżenia ich wartości, jest zupełnie czymś innym, niż uchylanie się od ich płacenia.

Uchylanie się od płacenia podatków jest działaniem niezgodnym z prawem i karanym. Przykładem takiego działania jest zatajanie części dochodów, oszustwa księgowe czy też w pełni świadome zorganizowanie niewypłacalności firmy. Tymczasem działania optymalizacyjne są wciąż legalne i bardzo popularne. Ich najlepszym przykładem jest zmiana formy opodatkowania na korzystniejszą z punktu widzenia przedsiębiorcy prowadzącego określoną działalność gospodarczą czy stosowanie dostępnych ulg i przysługujących przedsiębiorcy odliczeń.

Zatrudniając biuro rachunkowe dla sklepu internetowego, można skorzystać z fachowego doradztwa, a tym samym poszukać oszczędności poprzez prowadzenie legalnych działań mających na celu obniżenie wartości należnych do zapłacenia podatków, łącznie z opcją faktycznego przeniesienia biznesu lub jego części do kraju o korzystniejszym systemie fiskalnym. Najbardziej kontrowersyjną formą optymalizacji podatkowej jest wykorzystanie istnienia tzw. rajów podatkowych, czyli miejsc, w których podatki są zerowe lub bliskie zeru.

Raj podatkowy – co to takiego?

To potoczne określenie kraju, w którym obowiązują niezwykle korzystne warunki działalności. W raju podatkowym określanym dość często również jako podatkowa oaza, albo w ogóle nie płaci się podatków, albo są one bardzo niskie. Takie kraje przyciągają inwestorów i osoby prywatne, które szukają miejsca do przeniesienia kapitału w celu uniknięcia konieczności płacenia wysokiego podatku w miejscu faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania (w przypadku osób prywatnych). Wiele krajów walczy z tego typu praktykami, uznając je za rodzaj szkodliwej konkurencji.

W 2019 roku polski rząd przygotował dwa rozporządzenia prezentujące listę terytoriów i państw, które stosują szkodliwą konkurencję podatkową w odniesieniu do podatku CIT i PIT. Rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2019 roku mówi o 26 krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Znalazły się na niej m.in. Grenada, Antigua i Barbuda, Republika Muritiusu, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Saint Lucia, Republika Seszeli, Wyspy Cooka, a także szerzej znana Republika Panamy, Hongkong (Specjalny Region Administracyjny Chińskiej Republiki Ludowej), Księstwo Andory czy Księstwo Monako.

W Obwieszczeniu Ministra Finansów z dnia 7 lipca 2020 roku lista rajów podatkowych została uzupełniona o kolejne 7 krajów (terytoriów) – na podstawie listy opracowanej przez Radę Unii Europejskiej. Znalazły się na niej Kajmany, Guam, Republika Fidżi, Republika Palau, Sułtanat Omanu, Samoa Amerykańskie oraz Trynidad i Tobago.

Na czarne listy wpisywane są te podmioty międzynarodowe, które nie chcą współpracować z organami podatkowymi innych państw, na przykład zgodnie z obowiązującym u nich prawem nie udzielają informacji podatkowych zagranicznym instytucjom fiskalnym. W ramach działań prowadzonych m.in. przez UE część państw i terytoriów, które jeszcze do niedawna powszechnie uznawane były za raje podatkowe, po zmianie przepisów została wykreślona z czarnej listy (to państwa/terytoria, które wprowadziły przepisy w swoim prawie podatkowym umożliwiające współpracę z urzędami fiskalnymi innych krajów). Przykładem są Bermudy czy Gibraltar.

Zasada działania raju podatkowego

W celu uniknięcia konieczności płacenia wysokich podatków w kraju prowadzenia działalności część firm i osób prywatnych transferuje zyski do kraju z niższymi lub wręcz zerowymi podatkami. Najczęściej odbywa się to poprzez założenie spółki w raju podatkowym i transferowanie do niej zysków w sposób, który dla większości zachodnich instytucji podatkowych jest co najmniej wątpliwy pod względem legalności. Zwykle wygląda to tak, że po stronie firmy właściwej generowane są duże koszty, a zyski podlegające niższemu opodatkowaniu osiąga już spółka zarejestrowana w raju podatkowym. Wiele instytucji podatkowych traktuje takie działanie jako uchylanie się od płacenia podatków, co z punktu widzenia prawa podatkowego jest przestępstwem i podlega karze.

Popularnym sposobem na transfer zysku jest generowanie kosztów poprzez zakup różnego rodzaju licencji czy prawa autorskich od spółki zarejestrowanej w raju podatkowym. W ten sposób firma generuje olbrzymie, sztucznie zawyżane koszty, przez co w kraju, w którym prowadzi swoją działalność, jej zyski są niskie. W związku z tym wartość odprowadzanych podatków w rzeczywistym kraju prowadzenia działalności jest bliska zeru lub wręcz zerowa. To popularna praktyka wielu międzynarodowych korporacji, wykorzystywana nie tylko w odniesieniu do klasycznie rozumianych rajów podatkowych, ale także innych państw zapewniających niższe stawki podatkowe – przykład to działania Google czy Amazon, które swoje zyski wypracowane w krajach europejskich transferują do swoich oddziałów zarejestrowanych w Irlandii, gdzie podatki są znacznie niższe.

Innym przykładem transferowania zysków jest sprzedaż do spółki zarejestrowanej w raju podatkowym swoich produktów po cenie kosztów ich wytworzenia. W ten sposób w kraju działalności nie osiąga się praktycznie żadnych zysków, a zatem wysokość należnych podatków jest bliska zeru. Produkty zakupione po kosztach przez spółkę-córkę zarejestrowaną w raju podatkowym są następnie sprzedawane już z marżą, po zdecydowanie wyższej cenie. W związku z tym, że w raju podatkowym zysk od sprzedaży określonej grupy produktów w ogóle nie podlega opodatkowaniu lub podatek należny jest bardzo niski, firma wypracowuje czysty zysk. Taka forma optymalizacji nie sprawdzi się w każdym rodzaju prowadzonej działalności, ale niektóre firmy skwapliwe z niej korzystają.

Oczywiście prowadzenie działań optymalizacji podatkowej poprzez transfer zysków do raju podatkowego nie jest czynnością prostą w realizacji. Wymaga zaplecza prawnego i sporych umiejętności. Poza tym większość instytucji fiskalnych traktuje takie działania z dużą dozą podejrzliwości, by nie powiedzieć, że uznaje je za nielegalne. Znacznie łatwiejszym sposobem na płacenie niższych podatków jest po prostu przeniesienie biznesu za granicę, do kraju, w którym stawki podatkowe są zdecydowanie niższe. Takie działania są w pełni legalne i choć nie każda firma może z tej opcji skorzystać, to jednak dla przedsiębiorstw świadczących usługi online, nieprzywiązanych do miejsca prowadzenia działalności, może być to już niezwykle opłacalne. Wynajmując doświadczone biuro rachunkowe dla sklepu internetowego, zdecydowanie łatwiej jest dotrzeć do korzystnych rozwiązań podatkowych, które w radykalny sposób mogą zmienić sytuację finansową każdej firmy, zmniejszając jej podatkowe obciążenia, a tym samym zwiększając osiągane przez nią zyski.

Alternatywa dla raju podatkowego

Ze względu na działania prowadzone nie tylko przez rządy poszczególnych państw, ale także przez instytucje międzynarodowe, takie jak UE, omijanie opodatkowania poprzez zakładanie spółek w rajach podatkowych staje się coraz trudniejsze. By osiągnąć jakiekolwiek korzyści, niezbędna staje się definitywna zmiana rezydencji, co w praktyce jest dość trudne do wykonania. Przepisy w zakresie CFC (Controlled Foreign Company), o zagranicznych spółkach kontrolowanych, są bardzo rygorystyczne i nawet jeśli spółka rzeczywiście działa poza granicami, to jednak podatki wciąż trzeba płacić w kraju rezydencji podatkowej jej zarządcy/udziałowca. Jest to szczegółowo kontrolowane, co piętrzy trudności i zniechęca do takich form optymalizacji.

Alternatywą dla mniejszych podmiotów, które szukają sposobu na optymalizację podatków, na przykład dla sklepów internetowych czy biznesów świadczących różnego rodzaju usługi za pośrednictwem sieci, jest przeprowadzka do europejskiego kraju oferującego korzystniejsze stawki podatkowe. Przykładem są Czechy, gdzie wielu polskich biznesmenów coraz chętniej przenosi swoje firmy. Taka forma optymalizacji podatkowej może być i jest opłacalna, ale nie w każdym rodzaju biznesu. Dlatego przed podjęciem decyzji o ewentualnej przeprowadzce, warto zatrudnić doświadczone biuro rachunkowe obsługujące sklepy internetowe oraz inne rodzaje internetowego biznesu, które przedstawi istniejące możliwości i podpowie, jakie rozwiązania podatkowe są najkorzystniejsze z punktu widzenia konkretnej firmy.

Warto pamiętać, że jeśli przeniesienie firmy do kraju o korzystniejszym systemie podatkowym ma fikcyjny charakter, czyli podstawowa działalność wciąż prowadzona jest w Polsce, wówczas nie ma co liczyć na osiągnięcie znaczących korzyści finansowych – podatki dochodowe płaci się w kraju rezydencji podatkowej właściciela/udziałowca firmy. Faktyczne przeniesienie biznesu do innego kraju (o atrakcyjniejszym systemie fiskalnym) jest korzystniejsze – pozwala osiągnąć znaczące oszczędności na podatkach, a tym samym umożliwia szybszy rozwój firmy. Takie działanie może być interesujące zarówno dla firm zajmujących się handlem internetowym, jak i właścicieli jednoosobowych działalności gospodarczych świadczących usługi głównie dla zagranicznych klientów.

Przepisy o zagranicznych spółkach kontrolowanych (CFC) nakładają na firmy współpracujące z podmiotami zarejestrowanymi w rajach podatkowych dodatkowe obowiązki. Takie transakcje są szczegółowo kontrolowane, co ma zapobiegać unikaniu płacenia podatków w krajach rzeczywistej rezydencji podatkowej zarządców i udziałowców tego typu spółek. Czy jest to skuteczne? Nie do końca. Spółki w rajach podatkowych wciąż powstają, a przenosiny biznesu za granicę pozostają atrakcyjną opcją dla tych, którzy chcą płacić niższe podatki.

Przeczytaj również: