Fundacja rodzinna jest instytucją prawną, której działanie reguluje Ustawa o fundacji rodzinnej z dnia 26 stycznia 2023 roku. Pojawienie się tego typu instytucji to odpowiedź na rosnącą potrzebę zabezpieczenia majątku firm rodzinnych oraz zapewnienia płynnej sukcesji między pokoleniami. Po wielu latach dyskusji i konsultacji Sejm uchwalił przepisy, które pozwalają na tworzenie fundacji rodzinnych w Polsce, co jest dużym krokiem naprzód w zakresie ochrony majątku rodzinnego.
Przepisy ze wspomnianego aktu prawnego weszły w życie 22 maja 2023 r. Firma rodzinna to trudne zagadnienie, dlatego regulacje miały na celu rozwiązanie problemów związanych z sukcesją w przedsiębiorstwach, pozwalając na oddzielenie kwestii biznesowych od rodzinnych oraz zapewniając ciągłość zarządzania majątkiem firmy.
Tego typu fundacje można traktować jako rodzaj skarbców chroniących majątek rodzinny, ponieważ beneficjenci nie stają się bezpośrednimi właścicielami tych środków. Ma to szczególne znaczenie w kontekście zabezpieczenia majątku przed potencjalnymi problemami finansowymi poszczególnych członków rodziny.
Jakim jeszcze innym kwestiom podlega fundacja rodzinna? Ustawa określa, że w zakresie fundacji rodzinnych należy stosować przepisy o rachunkowości. W rezultacie taki podmiot jest zobligowany do realizowania rozliczeń podatkowych, prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych. W praktyce oznacza to, że księgowość fundacji jest jednym z kluczowych elementów jej funkcjonowania.
Fundacja rodzinna ma na celu zarządzanie majątkiem rodzinnym oraz jego ochronę przed rozdrobnieniem i utratą wartości. Działa na podstawie statutu, który jest kluczowym dokumentem definiującym cele fundacji, sposób zarządzania majątkiem oraz prawa i obowiązki beneficjentów. Statut fundacji rodzinnej musi być precyzyjnie opracowany, ponieważ to on określa, jak fundacja będzie funkcjonować przez kolejne lata.
Odpowiadając na pytanie, co to fundacja rodzinna, warto dopowiedzieć, że musi mieć ona siedzibę na terenie Polski oraz musi posiadać osobowość prawną, dzięki której może podjąć działanie w obrocie prawnym na własny rachunek i w swoim imieniu. Nadanie osobowości prawnej fundacji rodzinnej oddziela ją od osoby fundatora, dając mu możliwość wycofania się z aktywnego zarządzania biznesem, jednocześnie nie tracąc zysków. Ponadto fundacja rodzinna może zapewniać wsparcie finansowe beneficjentom, co pozwala na zabezpieczenie materialne członków rodziny fundatora.
Mając na uwadze powyższe informacje, pojawia się naturalne pytanie, dla kogo fundacja rodzinna jest najlepszym wyborem? Sprawdzi się szczególnie w sytuacjach, w których priorytetem jest długoterminowe utrzymanie majątku w rodzinie, bez konieczności ponoszenia bieżących obciążeń podatkowych.
Skoro wiesz już, co to jest fundacja i jak działa, czas poznać zalety takiej instytucji prawnej. Fundacja rodzinna to narzędzie, które oferuje liczne korzyści, czyniąc je atrakcyjnym rozwiązaniem dla firm rodzinnych, zwłaszcza w kontekście długoterminowego zarządzania majątkiem i planowania sukcesji. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zalety fundacji rodzinnej:
Fundacja rodzinna to więc nie tylko narzędzie do zarządzania majątkiem, ale także sposób na: zapewnienie spokoju i stabilności w rodzinie, efektywne pomnażanie majątku oraz jego ochronę przed rozdrobnieniem. Dzięki możliwościom, jakie oferuje, fundacja rodzinna jest coraz częściej wybierana przez właścicieli firm, którzy chcą zabezpieczyć przyszłość swoich bliskich.
Fundacja rodzinna, zgodnie z Ustawą o CIT, korzysta z podmiotowego zwolnienia z CIT aż do momentu realizacji wypłat transferowych. Jak to się w praktyce przekłada na problem z zakresu fundacja rodzinna a CIT estoński? Fundacja może funkcjonować podobnie do mechanizmu CIT estońskiego, gdzie dochody nie są opodatkowane do momentu wypłaty zysków beneficjentom. Jednakże, choć oba te rozwiązania oferują możliwość odroczenia opodatkowania, fundacja rodzinna i CIT estoński to odrębne instytucje prawne, przeznaczone do różnych celów – odpowiednio do zarządzania majątkiem rodzinnym i wspierania inwestycji przedsiębiorstw.
Z czego jeszcze może skorzystać fundacja rodzinna? Opodatkowanie może zostać wyłączone ze zwolnienia tylko w przypadku działalności określonej w art. 5 Ustawy o fundacjach rodzinnych, do której należą m.in.:
Każda inna działalność podlega opodatkowaniu CIT na ogólnych zasadach z zastosowaniem stawki 25%, bez możliwości skorzystania z ulg i odliczeń dostępnych dla innych form działalności gospodarczej. W związku z tym prowadzenie operacyjnej działalności gospodarczej przez fundację rodzinną może wiązać się z wyższymi obciążeniami podatkowymi w porównaniu z innymi formami działalności i może być mniej opłacalne.
Jeśli fundacja rodzinna prowadzi działalność zgodnie z wymienionym katalogiem, warto zaznaczyć, że brak możliwości odliczenia kosztów stanowi pewien mankament zwolnienia z CIT. W praktyce oznacza to, że fundacje rodzinne nie są najlepszym miejscem do ponoszenia kosztów, które w innych formach działalności mogą być odliczane od przychodu, np. w spółkach będących własnością fundacji.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej podatkiem CIT staje się obowiązkowe dla fundacji rodzinnych w momencie realizacji wypłat takich jak:
Podatek ten jest ryczałtowy – wynosi 15% i jest naliczany od wartości transferowanego mienia. W praktyce suma wypłat z fundacji dla kwoty 200 PLN wyniesie więc 230 PLN (200 PLN + 15% podatku), co jest korzystniejsze dla beneficjentów niż tradycyjne przeliczenie brutto/netto, gdzie wypłata wynosiłaby 235,29 PLN (200 PLN/0,85). Takie rozwiązanie upraszcza proces kalkulacji i może być bardziej opłacalne dla beneficjentów fundacji.
W kontekście opodatkowania fundacji rodzinnej nie sposób nie wspomnieć o opodatkowaniu PIT, którego wysokość zależy od relacji rodzinnych beneficjenta w stosunku do fundatorów. W zależności od stopnia pokrewieństwa, stawka podatku może wynosić:
Jak już wspomnieliśmy, fundacja rodzinna jest zwykle tworzona z myślą o sukcesji międzypokoleniowej. W sytuacji, gdy fundatorzy są ze sobą spokrewnieni w ramach zerowej grupy pokrewieństwa (np. małżonkowie), ich zstępni, tacy jak dzieci czy wnuki, mogą korzystać z zerowej stawki PIT.
Jednak problem pojawia się, gdy między fundatorami brak jest formalnej więzi, np. małżeństwa. W takim przypadku, jeśli partnerzy (fundatorzy i beneficjenci) wnoszą aktywa do fundacji, wypłata środków dla każdego z nich będzie obciążona 15% podatkiem PIT od części otrzymanego świadczenia odpowiadającej wkładom pozostałych fundatorów. Efektywna stawka podatku będzie zależeć od konkretnych kwot i proporcji wkładów fundatorów.
W sytuacji, gdy partnerzy mają wspólne dziecko, możliwe jest przekazanie środków właśnie jemu, co pozwala na skorzystanie ze stawki PIT wynoszącej 0%, dzięki powiązaniom dziecka z obojgiem fundatorów.
W kontekście podatku PIT należy pamiętać, że to fundacja pełni rolę płatnika podatku i jest odpowiedzialna za rozliczenie tych transferów przy użyciu formularza PIT 8-AR. Środki przekazywane beneficjentom powinny być pomniejszone o należne podatki.
Księgowość fundacji rodzinnej to obszar, który wymaga szczególnej uwagi i precyzji. Fundacja rodzinna, jako podmiot zobowiązany do przestrzegania przepisów o rachunkowości, musi prowadzić księgi rachunkowe zgodnie z obowiązującymi normami. Każdą operację finansową przeprowadzoną przez fundację trzeba dokładnie udokumentować i zapisać w księgach rachunkowych, co stanowi podstawę do sporządzania sprawozdań finansowych oraz innych dokumentów wymaganych przez prawo.
Do kluczowych obowiązków księgowych fundacji rodzinnej należą m.in.:
Spełnianie tych obowiązków jest kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania fundacji rodzinnej oraz zapewnienia zgodności z przepisami prawa. Prawidłowo prowadzona księgowość i dokładne przestrzeganie terminów sprawozdawczości nie tylko zabezpieczają fundację przed ewentualnymi sankcjami, ale także pozwalają na optymalizację kosztów i pełne wykorzystanie dostępnych preferencji podatkowych.
Nasze biuro księgowe oferuje szeroki zakres usług dla fundacji rodzinnych, które obejmują wszystkie aspekty związane z zakładaniem i prowadzeniem fundacji. Nasze specjalizacje to:
Nasze usługi są kompleksowe i dostosowane do indywidualnych potrzeb każdej fundacji rodzinnej. Oferujemy pełne wsparcie na każdym etapie działalności fundacji – od jej założenia, przez bieżące zarządzanie księgowością, aż po audyty i doradztwo podatkowe.
Fundacja rodzinna jest rozwiązaniem, które pozwala na skuteczne zarządzanie majątkiem rodzinnym oraz zabezpieczenie go dla przyszłych pokoleń. W związku z tym zagadnieniem pojawia się jednak zazwyczaj wiele pytań, dlatego poniżej przedstawiamy dalsze dodatkowe informacje, które pomogą rozwiać wszelkie wątpliwości.
Założenie fundacji rodzinnej to proces, który wymaga spełnienia kilku kluczowych formalności. Pierwszym krokiem jest złożenie przed notariuszem oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej, co może odbyć się w formie aktu założycielskiego lub testamentu. Następnie należy sporządzić statut fundacji rodzinnej, który również musi być zawarty w akcie notarialnym. Statut ten określa zasady działania fundacji, jej cele oraz prawa i obowiązki beneficjentów. Kolejnym istotnym etapem jest przekazanie majątku do fundacji, który powinien mieć wartość co najmniej 100 tysięcy złotych. W tym kontekście w ramach majątku mieści się również darowizna na rzecz fundacji rodzinnej. Ostatnim krokiem jest zgłoszenie fundacji do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Dopiero po dokonaniu rejestracji fundacja uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć swoją działalność.
Coraz więcej firm rodzinnych w Polsce decyduje się na założenie fundacji rodzinnej, widząc w tym rozwiązaniu szansę na długoterminowe zabezpieczenie majątku. Do lipca 2024 r. do rejestru fundacji rodzinnych wpisano ok. 1200 podmiotów. Statystyki zatem jednoznacznie pokazują, że polska fundacja rodzinna staje się coraz bardziej popularna, a wynika to z licznych korzyści, jakie oferuje. Fundacja rodzinna pozwala na skuteczne zarządzanie majątkiem, minimalizację ryzyka podziału majątku oraz optymalizację podatkową.
Fundatorem fundacji rodzinnej może być każda osoba fizyczna, która chce zabezpieczyć majątek dla swoich bliskich. Fundator określa cele fundacji, zasady zarządzania majątkiem oraz wybiera beneficjentów, którzy będą korzystać z majątku fundacji. Beneficjentami fundacji rodzinnej mogą być członkowie rodziny fundatora, ale także inne osoby wskazane w statucie.
Ważne jest, aby zarówno fundator, jak i beneficjenci, spełniali określone wymagania prawne. Wybór beneficjentów jest kluczowym elementem, ponieważ to od niego zależy, kto będzie korzystał z majątku zgromadzonego przez fundację. Fundacja rodzinna może również przewidywać zasady dziedziczenia, które będą obowiązywać w przypadku śmierci fundatora lub beneficjentów.
Prowadzenie fundacji rodzinnej wiąże się z pewnymi ograniczeniami i wyzwaniami, które mogą wpłynąć na decyzję o jej założeniu. Jednym z głównych ograniczeń jest konieczność zgromadzenia minimalnej kwoty 100 000 zł na poczet majątku fundacji, co może stanowić barierę dla mniejszych przedsiębiorstw. Bez tej kwoty rejestracja fundacji jest niemożliwa.
Kolejnym ograniczeniem jest zakaz wycofywania środków wprowadzonych na pokrycie majątku fundacji. Środki te, raz wniesione, nie mogą być zwrócone, w związku z czym fundacja rodzinna nie jest odpowiednia do bieżącej działalności operacyjnej firmy.
Wypłaty świadczeń dla beneficjentów również są obwarowane ograniczeniami – mogą być realizowane tylko wtedy, gdy nie zagrażają wypłacalności fundacji wobec innych wierzycieli. Zarząd fundacji może ponosić odpowiedzialność karną, jeśli doprowadzi do niewypłacalności fundacji lub utrudni wykonywanie obowiązków informacyjnych wobec Krajowej Informacji Skarbowej.
Fundacja rodzinna, zasadniczo, nie jest optymalnym narzędziem do prowadzenia szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Ustawodawca jasno określił, że możliwości prowadzenia takiej działalności przez fundację są ściśle ograniczone. Fundacja rodzinna może podejmować działania w takich obszarach jak:
W związku z tym fundacja rodzinna może pełnić funkcję gospodarczą jedynie w określonym, ograniczonym zakresie.
Aby zapewnić sprawne funkcjonowanie fundacji rodzinnej, przepisy dotyczące zachowku zostały zliberalizowane. To bardzo ważna informacja dla osób szukających informacji z obszaru fundacja rodzinna a zachowek. Uprawniona osoba będzie mogła zrezygnować z przysługującego jej prawa do zachowku, istnieje również możliwość rozłożenia płatności zachowku na raty, odroczenia terminu jego spłaty, a w wyjątkowych sytuacjach – nawet obniżenia jego wysokości.
Europejskie Centrum Podatkowe
ul. Świeradowska 75
50-559 Wrocław
Europejskie Centrum Podatkowe Sp. z o.o. Spółka Doradztwa Podatkowego © 2020. All rights reserved.