Czynny żal – czym jest i jak go wysłać elektronicznie?

Czynny żal – co to jest i jak go wysłać elektronicznie?

Niedopełnienie obowiązków podatkowych lub rozliczeniowych wobec fiskusa może wiązać się z koniecznością poniesienia różnego rodzaju konsekwencji karnoskarbowych. Istnieją jednak pewne sposoby, by uniknąć tego typu sankcji. Jednym z nich jest czynny żal. Jak napisać oświadczenie oraz co powinno się w nim znaleźć? Kto i kiedy może skorzystać z takiego rozwiązania? Przeczytaj nasz poradnik i poznaj odpowiedź na te oraz inne pytania.

Czym jest czynny żal?

Czynny żal to instytucja, której podstawę stanowi art. 16 §1 kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z jego brzmieniem podatnik, który zawiadomi organ podatkowy o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego, wskazując przy tym na okoliczności takiego czynu, nie podlega karze. Jest to zatem rozwiązanie, pozwalające uniknąć konsekwencji karnoskarbowych tym osobom, które naruszyły przepisy podatkowe, niezależnie od tego, czy dokonały tego świadomie, czy też w sposób niezamierzony.

Czynny żal – jak złożyć go prawidłowo?

Przepisy prawa podatkowego wskazują na kilka zasad dotyczących tego, w jaki sposób złożyć czynny żal, aby został on uznany za skuteczny. Przede wszystkim „skruchę” należy wyrazić w formie pisemnej, wskazując przy tym na wszystkie okoliczności, w jakich doszło do popełnienia danego czynu. W oświadczeniu warto uwzględnić powody naruszenia przepisów skarbowych, powołując się np. na przypadek losowy, czy sytuację osobistą. W niektórych sytuacjach czynny żal być złożony ustnie. Wymaga on jednak potwierdzenia w formie protokołu przygotowanego przez urzędnika. Po drugie, złożenie czynnego żalu wiąże się z koniecznością uregulowania zaległości podatkowych wraz z odsetkami. Oprócz tego podatnik powinien dostarczyć do organu podatkowego zaległe lub skorygowane deklaracje.

Skorzystanie z tego rozwiązania nie zawsze jest jednak możliwe. W przepisach prawa karnoskarbowego przewidziano bowiem pewne okoliczności wyłączające i ograniczające ten przywilej. Czynny żal nie będzie skuteczny, jeśli zostanie złożony przez podatnika, wobec którego:

  • toczy się postępowanie kontrolne,
  • prowadzone jest postępowanie w związku z popełnieniem czynu naruszającego przepisy prawa podatkowego,
  • istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierował zorganizowaną grupą lub też nakłaniał inne osoby do popełnienia przestępstwa skarbowego.

Czynny żal – przyczyny

Czynny żal to rozwiązanie, z którego mogą skorzystać wszyscy podatnicy, poza opisanymi wyżej wyjątkami. Przepisy nie wskazują wprost na przyczyny złożenia takiego oświadczenia. Najczęściej jednak należą do nich:

  • zwłoka w rozliczeniu zeznania podatkowego,
  • uchybienia i pomyłki w księgach rachunkowych,
  • nieprawidłowe rozliczenie podatku lub nieopłacenie podatku w terminie,
  • bezprawne zastosowanie obniżonych stawek podatku lub zwolnień podatkowych,
  • wyłudzenie zwrotu podatku lub należności celnych.

Pamiętaj, że obowiązek złożenia czynnego żalu ciąży na tym podmiocie, który dopuścił się naruszenia przepisów skarbowych lub też nie dopełnił konkretnych obowiązków. Jeżeli zatem do wykroczenia doszło z powodu błędu popełnionego przez biuro rachunkowe, to właśnie ono powinno przygotować oświadczenie.

Dlaczego warto złożyć czynny żal?

Czyn zabroniony, będący przedmiotem czynnego żalu, może zostać zaklasyfikowany do dwóch kategorii. Jeśli kwota należności nie przekracza 5-krotności wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, to wtedy przewinienie uznaje się za wykroczenie skarbowe. Gdy z kolei kwota należności jest wyższa, czyn zostanie zaklasyfikowany jako przestępstwo.

Dobrowolne przyznanie się do naruszenia przepisów podatkowych, może uchronić Cię przed szeregiem nieprzyjemnych konsekwencji ze strony fiskusa. Organy podatkowe, w przypadku wykrycia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, mogą bowiem ukarać podatnika np. poprzez nałożenie grzywny. Wysokość kar, jakie przewiduje kodeks karny skarbowy, jest aktualizowana co roku. Wszystko dlatego, że ich poziom został powiązany z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jakich sankcji powinni zatem spodziewać się podatnicy w tym roku? W pierwszej połowie 2023 r. maksymalna grzywna za wykroczenie skarbowe może wynieść 69 800 zł. Po pierwszym lipca ta kwota wzrośnie do 72 000 zł.

Przestępstwa skarbowe podlegają natomiast karze grzywny lub pozbawienia wolności. Wysokość tej pierwszej ustalana jest w stawkach dziennych, których kwota obliczana jest z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z szacunków przygotowanych przez ekspertów prawa podatkowego wynika, że w 2023 r. na podatników, którzy popełnili przestępstwo skarbowe, może zostać nałożona kara w wysokości nawet 34 mln zł.

Po jakim czasie przedawniają się wykroczenia i przestępstwa skarbowe?

Czynnego żalu nie trzeba składać, jeśli przestępstwo lub wykroczenie skarbowe uległo przedawnieniu. Karalność obu czynów została określona w przepisach kodeksu karnego skarbowego. Zgodnie z nim, wykroczenia skarbowe ulegają przedawnieniu po upływie roku, licząc od momentu ich popełnienia. Jeśli jednak przeciwko sprawcy toczy się postępowanie skarbowe, karalność wykroczenia ustaje po upływie 2 lat. Dłuższe okresy przedawnienia obowiązują w przypadku przestępstw skarbowych. Czyny zagrożone karą ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 3 lat, ulegają przedawnieniu po 5 latach. Jeśli z kolei w kodeksie przewidziano wyższe kary, to wtedy okres przedawnienia upływa dopiero po 10 latach.

Jak złożyć czynny żal elektronicznie?

Jeśli chcesz złożyć czynny żal, w pierwszej kolejności przygotuj pismo, w którym opiszesz okoliczności, w jakich doszło do naruszenia przepisów podatkowych. O tym, jakie inne informacje należy uwzględnić w oświadczeniu, piszemy w dalszej części naszego poradnika. Następnie wybierz organ, do którego przesłany zostanie dokument. W zależności od rodzaju popełnionego wykroczenia, adresatem pisma może być urząd skarbowy, inspektor kontroli skarbowej lub też urząd celny.

Formularz czynnego żalu możesz wysłać elektronicznie, listownie lub też złożyć osobiście, podczas wizyty w urzędzie. Decydując się na pierwsze z rozwiązań, pamiętaj, aby pismo przesłać na skrzynkę e-PUAP właściwego urzędu, lub też dostarczyć za pośrednictwem platformy e-Urząd Skarbowy. Zwróć także uwagę na to, by dokument był podpisany. Możesz w tym celu wykorzystać podpis kwalifikowany lub profil zaufany. Po wysłaniu czynnego żalu pamiętaj, by pobrać Urzędowe Poświadczenie Odbioru (UPO). Znajdziesz w nim informację, czy wniosek został prawidłowo dostarczony do organu podatkowego.

Jak napisać czynny żal?

W przepisach nie określono wzoru dokumentu czy formularza służącego do składania czynnego żalu. Pismo należy zatem przygotować samodzielnie, pamiętając jednak, by znalazły się w nim takie informacje, jak:

  • dane osoby składającej czynny żal,
  • podmiot, do którego kierowane jest pismo (np. naczelnik urzędu skarbowego),
  • opis wykroczenia lub przestępstwa, wraz ze wskazaniem okoliczności popełnienia czynu,
  • dane osób, które brały współudział w wykroczeniu lub przestępstwie,
  • termin oraz sposoby uregulowania zaległości podatkowych.

Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia czynnego żalu?

Przepisy karnoskarbowe nie wskazują wprost, jakiego rodzaju dokumenty należy dostarczyć, aby czynny żal był skuteczny. Jeśli jednak chcesz skorzystać z tej instytucji, pamiętaj, by oprócz samego pisma, w którym wyjaśnisz okoliczności zdarzenia, dostarczyć do urzędu także zaległe lub skorygowane dokumenty rozliczeniowe (np. deklaracje lub księgi rachunkowe). Jeśli przed złożeniem pisma udało Ci się uregulować zaległe zobowiązania podatkowe, do czynnego żalu dołącz także dokumenty potwierdzające płatność (np. potwierdzenia przelewu).

Czynny żal – wymagane terminy

Czynny żal możesz złożyć w dowolnym momencie. Pamiętaj jednak, że wniosek zostanie odrzucony, jeśli w Twojej sprawie toczy się postępowanie kontrolne, lub gdy organy ścigania zgromadziły już materiał dowodowy, wskazujący na popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Z tej instytucji możesz natomiast skorzystać, gdy urząd skarbowy zwróci się do Ciebie z prośbą o udzielenie informacji, np. w sprawie niedopełnienia obowiązków ewidencyjnych. Złożenie czynnego żalu w takim przypadku może uchronić Cię od kary nałożonej przez organ podatkowy.

Czy składając czynny żal, trzeba ponosić jakieś koszty?

Złożenie czynnego żalu nie podlega opłacie skarbowej. Jeśli jednak zamierzasz skorzystać z takiego rozwiązania, musisz liczyć się z koniecznością uregulowania zaległych należności podatkowych wraz z odsetkami. Ich zapłaty w dokonasz w momencie składania oświadczenia, lub też w terminie wskazanym przez organ podatkowy.

Czy składać czynny żal we własnym imieniu, czy z pomocą prawnika?

Treść oświadczenia, za pomocą którego chcesz złożyć czynny żal, możesz przygotować osobiście. Jeśli jednak prowadzisz działalność internetową i nie wiesz, jak napisać skruchę, skorzystaj z pomocy, jaką oferuje kancelaria prawna czy biuro rachunkowe dla sklepu internetowego. Pamiętaj jednak, że nawet jeśli załatwiasz sprawę przez pełnomocnika, na dokumencie musi znajdować się Twój osobisty podpis. Oświadczenie podpisane przez inną osobę będzie traktowane jako zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia karnoskarbowego.

Czynny żal – podsumowanie

Czynny żal to skuteczny sposób na to, by uniknąć dotkliwych kar za przestępstwa lub wykroczenia skarbowe. Jeśli chcesz skorzystać z tego rozwiązania, pamiętaj, aby prawidłowo przygotować oświadczenie oraz złożyć je, zanim organ podatkowy rozpocznie czynności kontrolne. Jeśli chcesz uniknąć tego typu problemów, zapoznaj się z innymi wpisami na naszym blogu. Znajdziesz tam szereg praktycznych porad, dotyczących tego, jak prawidłowo rozliczyć podatek oraz o czym pamiętać podczas zakładania działalności gospodarczej.

Przeczytaj również: