Wprowadzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia miało na celu zmniejszenie ryzyka oszustw podatkowych wśród przedsiębiorców będących czynnymi płatnikami VAT. Od 1 listopada 2019 roku zostało zastąpione Split Payment. Sprawdź, czy wprowadzone zmiany dotyczą również Ciebie.
Czym jest odwrotne obciążenie?
VAT (ang. Value Added Tax), czyli podatek od towarów i usług został wprowadzony pierwszy raz w 1954 roku we Francji. Wynikało to z potrzeby ujednolicenia kwestii podatkowych w państwach należących do Unii Europejskiej. Z kolei w Polsce obowiązuje od 1993 roku.
Mówiąc w skrócie, jest to podatek, który płaci się od „wartości dodanej”. Dlatego wprowadzany jest na każdym etapie produkcji przez podmioty, które wnoszą jakąś wartość dodaną.
Wyróżnia się 2 rodzaje tego podatku: VAT naliczony oraz należny. Pierwszy to wartość, o jaką jako nabywca możesz obniżyć podatek VAT należny w składanej przez Ciebie deklaracji podatkowej. Z kolei drugi, czyli VAT należny to kwota zobowiązania powstająca w chwili wystawienia faktury sprzedaży. Podsumowując podatek VAT należny, płacisz od sprzedaży, a naliczony od zakupu. Aby obliczyć, jaką kwotę musisz zapłacić do urzędu skarbowego, powinieneś odjąć od wartości VAT należnego ten naliczony.
Nie każdy przedsiębiorca jest zobowiązany do płacenia podatku VAT. Możesz zostać zwolniony z obowiązku jego płacenia, jeśli przychód ze sprzedaży objętej tym podatkiem jest mniejszy niż 200 000 zł w roku (po przekroczeniu tej kwoty, tracisz prawo do zwolnienia). Są jednak wyjątki od tej reguły. Sprzedaż niektórych produktów, czy świadczenie wybranych usług niezależnie od wysokości przychodu objęte jest obowiązkiem płacenia podatku VAT (i odwrotnie – są firmy, które mogą korzystać ze zwolnienia niezależnie od wysokości przychodu w ciągu roku).
Możesz jednak sam zrezygnować z takiego zwolnienia i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT (np. gdy jest to dla Ciebie bardziej opłacalne ze względu na to, że Twoja sprzedaż objęta jest obniżoną stawką VAT lub sprzedajesz swoje towary albo usługi głównie innym firmom).
Jako czynny płatnik podatku VAT powinieneś zapoznać się również z pojęciem „odwrotnego obciążenia”. Jak je rozumieć? Mówiąc najprościej tzw. odwrócony VAT, polega na tym, że nabywca towarów lub usługi przerzuca na siebie obowiązek zapłaty tego podatku (tym samym odciążając sprzedawcę). W związku z tym osoba świadcząca usługę lub sprzedająca towar nie ma obowiązku wykazywania w rozliczeniu kwoty VAT-u należnego na fakturze. To usługobiorca lub osoba kupująca produkty ma obowiązek wykazać oraz rozliczyć podatek od towarów i usług.
Odwrotne obciążenie a Split Payment
W jakim celu stosuje się odwrócony VAT? Z założenia taki mechanizm odwrotnego obciążenia miał zmniejszyć ryzyko oszustw podatkowych. Jednak od 1 listopada 2019 roku obowiązuje nowa ustawa, zgodnie z którą odwrotne obciążenie zostało zastąpione obowiązkowym Split Payment.
W związku z tym z ustawy o podatku VAT usunięto załącznik nr 11 (zawierający listę towarów, których sprzedaży dotyczył odwrócony VAT), a także nr 14 (w którym wymieniono usługi objęte odwrotnym obciążeniem). Zamiast nich stworzony został załącznik nr 15, w którym wymienione są towary oraz usługi objęte obowiązkiem podzielnej płatności.
Czym jest Split Payment? Jest to podział płatności mówiący o tym, że usługodawca lub przedsiębiorca sprzedający towary nie może operować całą kwotą brutto za wykonaną usługę czy sprzedane produkty. Z jego rachunku rozliczeniowego, bank automatycznie przelewa środki na rachunek VAT (ma go każdy podatnik, a za jego prowadzenie nie są pobierane żadne opłaty). Środki pieniężne, które są na nim zgromadzone, należą do podatnika, ale nie może on nimi zarządzać. Są przeznaczone wyłącznie do zapłaty składek ZUS, należności celnych, podatku akcyzowego, VAT, CIT oraz PIT. Czy to oznacza, że nie możesz przelać samodzielnie żadnych pieniędzy na taki rachunek? Nie, w niektórych sytuacjach organ skarbowy wyraża zgodę na wypłatę pieniędzy zgromadzonych na rachunku VAT (jednak wcześniej musisz uzasadnić taką potrzebę, składając odpowiedni wniosek).
Dlaczego odwrócony VAT został zastąpiony Split Payment? Argumentem przemawiającym za takim rozwiązaniem było łatwiejsze nadzorowanie środków zgromadzonych na rachunku VAT przez organy skarbowe, a tym samym zminimalizowanie ryzyka oszustw.
Kiedy można zastosować split payment?
Przepisy, które dotyczyły odwróconego VAT-u w przypadku transakcji krajowych, zostały unieważnione od 1 listopada 2019 roku (choć odwrotne obciążenie dotyczyło jeszcze niektórych usług, czy transakcji sprzedaży towarów wykonanych na przełomie października i listopada roku, w którym zmieniły się przepisy).
Do 1 listopada 2019 roku odwrócony VAT stosowano w przypadku:
- dostawy towarów uwzględnionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT (który wraz z wejściem w życie zmian dotyczących Split Payment został zastąpiony załącznikiem nr 15),
- usług lub transakcji towarów, gdzie zarówno sprzedający, jak i kupujący byli czynnymi płatnikami VAT, a przeprowadzona przez nich transakcja nie była zwolniona z obowiązku zapłaty podatku od towarów i usług;
- sprzedaży towarów na kwotę ponad 20 000 zł netto (jeśli był nimi sprzęt elektroniczny).
Z kolei od 1 listopada 2019 roku obowiązkowe zastosowanie Split Payment dotyczy transakcji o wartości brutto powyżej 15 000 zł, których sprzedawcą jest czynny płatnik VAT, a odbiorcą osoba prowadząca działalność gospodarczą (nabywca nie musi być czynnym płatnikiem VAT). Split Payment dotyczy towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do znowelizowanej ustawy o VAT.
Lista, którą zawiera wspomniany załącznik, zawiera aż 150 pozycji. Znajduje się na niej m.in. sprzedaż hurtowa akcesoriów oraz części do samochodów, roboty malarskie i ogólnobudowlane, a także węgiel brunatny i kamienny.
Odrębnym tematem jest sprzedaż za granicę. Co, jeśli masz kontrahentów z Niemiec, Hiszpanii, Francji, czy innych krajów należących do UE i otrzymasz fakturę z adnotacją „reverse charge” (czyli tłumacząc na język polski „odwrotne obciążenie”)? Taka faktura zobowiązuje Cię do naliczenia podatku od towarów i usług z tytułu tej transakcji. Jeśli nabywasz usługę lub kupujesz towary od podatnika, który ma firmę na terenie państwa UE, a prowadzisz działalność gospodarczą w Polsce, należy z tytułu otrzymanej faktury rozpoznać import usług, a następnie opodatkować transakcję w Polsce (stawką VAT właściwą dla danej usługi np. 23%). Masz obowiązek wykazania podatku naliczonego, a także jako czynny podatnik VAT prawo do jego odliczenia (na zasadach ogólnych). Co oznacza, że jest to transakcja neutralna na gruncie podatkowym.
Faktura a split payment
Zgodnie z przepisami, które weszły w życie 1 listopada 2019 roku, jesteś zobowiązany wystawić fakturę Split Payment, jeśli sprzedajesz towary lub wykonujesz usługi ujęte w załączniku nr 15 do ustawy o podatku VAT (o ile ich wartość przekracza 15 000 zł).
Jak powinna wyglądać faktura z odwrotnym obciążeniem? Zgodnie z art. 106e ustawy o VAT dokument powinien zawierać: datę wystawienia, kolejny numer (nadany w ramach danej serii), dane identyfikacyjne nabywcy oraz sprzedawcy (tj. imię i nazwisko, nazwę podatnika, adres, NIP), datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów (lub wykonania usługi), nazwę oraz rodzaj towaru (lub usługi) wraz z określeniem ilości, cenę jednostkową netto, sumę wartości netto sprzedaży, kwotę podatku VAT od sumy wartości netto (z podziałem na poszczególne stawki VAT oraz kwoty podatku, które ich dotyczą), kwotę należności ogółem, a także wartość rabatów (o ile zostały udzielone) i pozostałe oznaczenia (w zależności od statusu podatnika oraz rodzaju transakcji).
W przypadku faktury Split Payment bardzo ważne jest również to, aby umieścić na niej adnotację o mechanizmie podzielonej płatności (obowiązek wynika z art. 106e ust. 18a ustawy o VAT). Dzięki niej nabywca towarów lub usługi będzie świadomy, że musi dokonać zapłaty z zastosowaniem Split Payment.
Co, jeśli zapomnisz o takiej adnotacji? Możesz naprawić swój błąd fakturą korygującą dane formalne. Z kolei w przypadku, gdy to nabywca zauważy brak takiej adnotacji, może skorygować błąd za pomocą noty korygującej (którą Ty jako sprzedawca musisz zaakceptować). Niestety, przeoczenie takiego błędu może sporo kosztować, ponieważ niesie za sobą konsekwencje podatkowe (które dotyczą zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy).
Niekiedy ciężko odnaleźć się w różnych przepisach dotyczących przedsiębiorców. Tym bardziej że zmieniają się one bardzo szybko. Dlatego, aby uniknąć kosztownych błędów, dobrze jest zwrócić się po pomoc do biura rachunkowego we Wrocławiu (lub w innym mieście) i zasięgnąć porady osób, które mają dużą wiedzę i doświadczenie w zakresie rozliczania podatków.